23-9-2000

 

Rosalía de Castro

(1837-1885)

 

POEMAS:

ESTE VAISE I AQUEL VAISE

 

 

            CANTARES GALLEGOS (1863):

            CORRE O VENTO, O RIO PASA;

            SAN ANTONIO BENDITO,

            ADIOS, RIOS; ADIOS, FONTES;

 

ERA UN DOMINGO I Ó RAIAR DO DÍA

IO TUVE UNA DULCE MADRE,

POBRE ALMA SOLA!, NO TE ENTRISTEZCAS,

 

 

 

    
 
 
 Este vaise i aquel vaise,
 e todos, todos se van,
 Galicia, sin homes quedas
 que te poidan traballar.
 Tés, en cambio, orfos e orfas
 e campos de soledad,
 e pais que non teñen fillos
 e fillos que non tén pais.
 E tés corazóns que sufren
 longas ausencias mortás,
 viudas de vivos e mortos
 que ninguén consolará.
 
               ¡Olvidémo-los mortos!

 

 

Este parte, aquele parte
e todos, todos se vão.
Galiza, ficas sem homens
que possam cortar teu pão

Tens em troca orfãos e orfãs
e campos de solidão
e mães que não têm filhos
filhos que não têm pais.

Corações que tens e sofrem
longas horas mortais
viúvas de vivos-mortos
que ninguém consolará

Tradução de José Nisa

 

 

    Corre o vento, o río pasa;
 corren nubes, nubes corren
 camiño da miña casa.
 
    Miña casa, meu abrigo:
 vanse todos, eu me quedo
 sin compaña, nin amigo.

 
    Eu me quedo contemprando
 as laradas das casiñas
 por quen vivo suspirando.
 
    Ven a noite..., morre o día,
 as campanas tocan lonxe
 o tocar da Ave María.
 
    Elas tocan pra que rece;
 eu non rezo, que os saloucos,
 afogándome parece
 que por min tén que rezar.
 Campanas de Bastabales,
 cando vos oio tocar,
 mórrome de soidades.

 

 

 
 
 
 
    San Antonio bendito,
 dádeme un home,
 anque me mate,
 anque me esfole.
 
    Meu santo San Antonio
 daime un homiño,
 anque o tamaño teña
 dun gran de millo.
 
    Daimo, meu santo,
 anque os pés teña coxos,
 mancos os brazos.
 
    Unha muller sin home...
 ¡santo bendito!,
 e corpiño sin alma,
 festa sin trigo,
 
 pau viradoiro,
 que onda queira que vaia
 troncho que troncho.
 
    Mais en tendo un homiño,
 ¡Virxe do Carme!,
 non hai mundo que chegue
 para un folgarse;
 
 que, zambo ou trenco,
 sempre é bo ter un home
 para un remedio.
 
    Eu sei dun que cobiza
 causa miralo,
 lanzaliño de corpo,
 roxo e encarnado;
 
 carniñas de manteiga,
 e palabras tan doces
 cal mentireiras.
 
    Por el peno de día,
 de noite peno,
 pensando nos seus ollos
 color de ceo;
 
 mais el, xa doito,
 de amoriños entende,
 de casar pouco.
 
    Facé, meu San Antonio,
 que onda min veña
 para casar conmigo,
 nena solteira;
 
 que levo en dote
 unha culler de ferro,
 catro de boxe,
 
    un hirmanciño novo
 que xa ten dentes,
 unha vaquiña vella
 que non dá leite...
 
 ¡Ai, meu santiño!
 Facé que tal suceda,
 cal volo pido.
 
    San Antonio bendito,
 dádeme un home,
 anque me mate,
 anque me esfole.
 
 Que, zambo ou trenco,
 sempre é bo ter un home
 para un remedio.

 

 

 

 
 
 
    Adios, ríos; adios, fontes;
 adios, regatos pequenos;
 adios, vista dos meus ollos:
 non sei cando nos veremos.
 
    Miña terra, miña terra,
 terra donde me eu criei,
 hortiña que quero tanto,
 figueiriñas que prantei,
 
    prados, ríos, arboredas,
 pinares que move o vento,
 paxariños piadores,
 casiña do meu contento,
 
    muíño dos castañares,
 noites craras de luar,
 campaniñas trimbadoras
 da igrexiña do lugar,
 
    amoriñas das silveiras
 que eu lle daba ó meu amor,
 camiñiños antre o millo,
 ¡adios, para sempre adios!
 
    ¡Adios groria! ¡Adios contento!
 ¡Deixo a casa onde nacín,
 deixo a aldea que conozo
 por un mundo que non vin!
 
    Deixo amigos por estraños,
 deixo a veiga polo mar,
 deixo, en fin, canto ben quero...
 ¡Quen pudera non deixar!...
 
 .........................................
 
    Mais son probe e, ¡mal pecado!,
 a miña terra n'é miña,
 que hastra lle dan de prestado
 a beira por que camiña
 ó que naceu desdichado.
 
    Téñovos, pois, que deixar,
 hortiña que tanto amei,
 fogueiriña do meu lar,
 arboriños que prantei,
 fontiña do cabañar.
 
    Adios, adios, que me vou,
 herbiñas do camposanto,
 donde meu pai se enterrou,
 herbiñas que biquei tanto,
 terriña que nos criou.
 
    Adios Virxe da Asunción,
 branca como un serafín;
 lévovos no corazón:
 Pedídelle a Dios por min,
 miña Virxe da Asunción.
 
    Xa se oien lonxe, moi lonxe,
 as campanas do Pomar;
 para min, ¡ai!, coitadiño,
 nunca máis han de tocar.
 
    Xa se oien lonxe, máis lonxe
 Cada balada é un dolor;
 voume soio, sin arrimo...
 Miña terra, ¡adios!, ¡adios!
 
    ¡Adios tamén, queridiña!...
 ¡Adios por sempre quizais!...
 Dígoche este adios chorando
 desde a beiriña do mar.
 Non me olvides, queridiña,
 si morro de soidás...
 tantas légoas mar adentro...
 ¡Miña casiña!,¡meu lar!

                                       

 

 

 

 

 

    Era un domingo, i ó raiar do día
 na aldea de San Fiz xa non dormía
 home, rapaz, nin vella co alborozo
 porque Ramón casaba con María,
 i o padriño do mozo,
 que era un ricacho dun lugar veciño,
 entre foguetes, gaitas, carne e viño
 i otras pitanzas deste aquel, puxera
 ás xentes do lugar en bon camiño.
 Desque a parva tomaron
 con resolio e rosquillas, o gaiteiro
 na eira do cura alegre, de primeiro
 a alborada tocara,
 despois á cas dos noivos de seguida
 fora a facer por vida,
 e prosigueu tocando
 e con tantos primores floreando
 a alborada graciosa e brincadeira
 que todos reloucando
 polo escoitar, se foron axuntando
 onda a casa dos noivos, na lumeira
 e o sobrado, a subire i a baixare
 tódolos conocidos;
 coma que eran compridos
 i había viño e rosquillas a fartura,
 co deño do bebere i o tocare
 dou en falar a xente polos codos.
 E encomenzou a risa
 i empezan os foguetes a estalare,
 asustando a facenda do lugare;
 deno as campanas en tocar á misa
 i os nenos en xogar i en garulare.
 I estando todos nesta
 ó son dun bombo grande coma un cesto,
 comenzou a pitar un crarinete
 i a máis unha trompeta dos infernos.
 

 

 

 

 

Yo tuve una dulce madre,
concediéramela el cielo,
más tierna que la ternura,
más ángel que mi ángel bueno.
 
En su regazo amoroso,
soñaba... ¡sueño quimérico!
dejar esta ingrata vida
al blando son de sus rezos.
 
Mas la dulce madre mía,
sintió el corazón enfermo,
que de ternura y dolores,
¡ay!, derritióse en su pecho.
 
Pronto las tristes campanas
dieron al viento sus ecos;
murióse la madre mía;
sentí rasgarse mi seno.
 
La virgen de las Mercedes,
estaba junto a mi lecho...
Tengo otra madre en lo alto...

¡por eso yo no me he muerto!

 

 

 

 

 

 

Pobre alma sola!, no te entristezcas,
deja que pasen, deja que lleguen
la primavera y el triste otoño,
ora el estío y ora las nieves;
que no tan sólo para ti corren
horas y meses;
todo contigo, seres y mundos
de prisa marchan, todo envejece;
que hoy, mañana, antes y ahora,
lo mismo siempre,
hombres y frutos, plantas y flores,
vienen y vanse, nacen y mueren.
Cuando te apene lo que atrás dejas,
recuerda siempre
que es más dichoso quien de la vida
mayor espacio corrido tiene.

Ver a obra de Rosalía de Castro aqui

 

Maria do Céu Fialho, Motivos clássicos em Rosalía de Castro: Notas de leitura, in Máthesis, n.º 17 (2008), pags. 175-190.

Ler este artigo aqui